10 Kasım 1994 Perşembe akşamı İstanbul Cemal Reşit Rey Salonu’nda bir konser verecek olan Aussel-Mossalini, gitar-bandoneon ikilisi, dinleyiciye tangonun yeni bir yüzünü tanıtacak. Hemen eklemek gerekiyor ki, bu konser tango ağırlıklı ama baştan sona bir tango dinletisi değil. Folklorik bir klasik anlamda parçalara da yer verilmiş.
Aynı alanlarda isim yapan iki Arjantinli sanatçının bir araya gelmesi de bir rastlantı sonucu olmuş. Avrupa’da özellikle bir trio ile (bandoneon, piyano ve kontrbas) tanınan ve avangard tangonun izleyicilerinden olan Mossalini’nin, 1989’da bir Almanya turnesinde hastalanan iki elemanı yerine geçen Roberto Aussel ile birlikte verdikleri konser ilk adım olacaktır. Aussel, Türk dinleyicisine hiç de yabancı olmayan bir sanatçı. Festivaller dolayısıyla birkaç kez İstanbul’a gelen ve bu virtüöz gitarist klasik-modern repertuarı ve teknik ustalığı ile dikkati çekmişti.
1958 yılında Buenos Aires’te doğan Aussel, çağdaş müziğe özel bir yakınlık duymakta. Buenos Aires’te Jorge M. Zarate ile çalışan sanatçı, Porto Alegre (Brezilya), Caracas (Venezüella) ve ORTF (Paris) uluslar arası yarışmalarında aldığı birinciliklerle Birleşik Amerika, Güney Amerika ve Avrupa’da ünlü ve aranan bir gitarist olmuştur. Çağdaş müziğe duyduğu ilgi ile de Jacques Bondon’un 2. Gitar Konçertosu ve Kübalı ünlü besteci Leo Brouwer’in “Retratos Catalanes” gibi yapıtlarının ilk seslendirilişlerini gerçekleştirmişti. Modern tangonun en büyük ismi Astor Piazzzolla’nın Aussel’e adadığı “Gitar İçin 5 Parça” adlı eserinden başta Campana Jose Luis ve Francis Kleynjans gibi bestecilerin de sanatçı için yazılmış çeşitli kompozisyonları var.
1943 Buenos Aires doğumlu olan Juan Jose Mossalini ise bandoneon, solfej, armoni ve teori öğreniminden sonra 1963 yılına kadar Ernesto Baffa’nın yanında bandoneon tekniğini geliştirmiş. Jorge Dragone, Ricardo Tanturi, Horacio Salgan orkestralarındaki çalışmalarından sonra 1965’te Leopoldo Federico ve 1968’de Osvaldo Pugliese topluluklarının bandoneonistleri arasına katılmıştır. Aynı yıllarda ünlü Pugliese Orkestrası’nın düzenlemelerini de Mossalini yapmakta idi. Bir başka bandoneoncu Daniel Bineli ile birlikte kurdukları “Quinteto Guardia Nueva” ile “yeni tango”nun öncüleri arasına giren Mossalini, 1976 yılında şarkıcı Susana Rinaldi ile Brezilya ve Fransa turnelerine katıldıktan sonra 1977’de siyasi baskılar nedeniyle vatanını terk ederek Paris’e yerleşmiş, 1983’e kadar da Arjantin’e dönmemiştir.
Tıpkı Astor Piazzolla gibi geleneksel tango içinden gelen Mossalini, Paris’te açtığı “Trottoire de Buenos Aires” adlı gece kulübünde triosu ile (piyanoda Gustavo Beytelmen ve kontrbasta Partice Caratini) tangonun geçmişini sorgulayan, on uyeni, çağdaş müzik formları ve özgün yorumuyla Avrupa’da tekrar tanıtmaya çalışan bir sanatçı olarak tanınmıştır. Mossalini, tangoyu bir dans müziği olarak değil, keskin disonas akorlar, erkesi küstah yükselişlerin ardından gelen ciddi bir romantizmle ancak Arjantin’in politik ve sosyal açılarıyla yetişen insanların duyumsayabileceği cinsten, adeta bir iç huzursuzluğunu anlatırcasına yorumlamakta. Burada, sürgünde geçen uzun yılların etkisi belirginleşmekte. Mossalini, güncel olarak Paris Gennevillier Konservatuarı’ndaki hocalık görevini de yürütmektedir.
İkilinin repertuarına gelince: Birinci bölümü Aussel ve Mossalini ayrı ayrı seslendirmekte. Önce Aussel, Arjantinli besteci Hector Ayala’nın “Suite America”sını, Roland Dyens’in “Saudada Nr.3” adlı parçalarını çalıyor. Son eser ise Piazzolla’nın Aussel’e adadığı “Gitar İçin 5 Parça”dan iki bölüm: Campero ve Compadde.
Bir tango konseri
Mossali’nin solo bandoneon olarak seslendirdiği bölümde ise şu parçalar var: Anibal Troilo’dan Che Bandoneon adlı tango, Astor Piazzolla’dan Pedro Y Peddo, Mossali’nin kendi bestesi “Aire Folclorico” ve tangonun ilk yıllarının büyük isimlerinden Eduardı Arolas’ın (1892-1924) La Cachila adlı tangosu.
Gitar-bandoneon ikilisi olarak dinleyeceğimiz ikinci bölüm Astor Piazzolla’nın “La Historia Del Tango”sundan iki parça ile başlıyor:
Cape 1930 ve Night Clup 1960. İzleyen eserler ise Guillermo Thomas’tan Malda, Benoit Sholsberg’ten Elogios el Tango ve Thomas Gubitch’ten Villa Luro.
Özetle tango ağırlıklı, ama klasik anlamda bir tango konseri olmayan, danssız, şarkısız, abartmasız ve parlak ışıklardan yoksun, ama duygu ve tekniği, ustalık ve samimimiyeti optimal bir karışımla sunan bu yorum için Avrupa gazetelerinden biri şu başlığı kullanmış: “Tangonun Asaleti…” (Nuevo Tango) “Yeni Tango”nun özelliklerinden biri de Aussel-Mossalini ikilisiyle belirginleşmekte: Dinlemek İçin Tango…
FEHMİ AKGÜN
Cumhuriyet Gazetesi 10.11.1994