Bandoneonist, şef, besteci (8 Mart 1901 – 4 Eylül 1971)
Onun özel müziği, geleneksel ritmik tarzın sadık izleyicisi olan Edgardo Donato and Juan D’Arienzo
tarafından çalınmaktadır.
Öncülerce kritik edilen ve dansörler tarafından övülen orkestrası kırklarda ve ellilerde hem
Arjantin’de hem de Latin Amerika’nın kalanında büyük bir popülerlikle beğenildi.
Onun tarzı zamanın grupları için büyük bir ilerlemeydi çünkü bütün tarz çeşitlerini çaldı, türlü türlü
enstrüman ortaya koydu ve repertuarı sadece neşeli ve romantik tonlarda değil, daima çeşitliydi.
Sadece o tango çaldığında sade, hoş aranjmanlarla ve çok iyi vokalistlerle provayı iyi yapmış
orkestranın çok parlak sesini duyardınız.
Koleksiyoncu ve araştırıcı Emilio Pichetti bize “ Enrique Rodrigez bandoneon çalmasının yanı sıra
tam bir fonsiyonel müzisyendi, piyano ve keman çaldı veya savrulan asayı aynı şekilde kullandı.
Yetenekliydi, iddiasız aranjmanları ile bütün ülkelerin kutsal hale gelmiş klasiklerini ve popüler
melodilerini onların uluslar arası temposunun esasını kaybetmeden kolayca yazmada hızlıydı. Böyle
olunca orkestrasının başarısı sadece bizim çevremizde değil ama ayrıca dinleyici ve dansçıların
keyfi için tüm kıtada güçlendirildi.” diye anlatmaktadır.
Bazı biyografilerde sanki Buenos Aires eyaletinin başkenti olan La Plata kentinde doğmuş gibi
gözükmekte, diğerlerinde ise Buenos Aires kentinde doğduğu söylenmektedir.
Onun erken dönem bir gecelik işlerinde çaldığı bandoneon yakın komşuların sinema salonlarında
sessiz filmlerin müzik fonu olarak yerini aldı. Bir piyanist ile ikili çaldı.
Arjantin’de radyo günleri başladığında, radyo tarafından yayınlanan Güney Amerika kovboyu
melodram dizisi operalarında küçük gruplara katıldığı görüldü. Kısa bir süre sonra Antonio Gutman,
Juan Maglio, Juan Canaro ve Ricardo Luis Brignolo tarafından yönetilen listeler gibi bazı listelere
katıldı.
1926’da Joaquín Mora’nın altı kişiden oluşan müzik topluluğuyla sahneye çıktı ve diğer işlerden
sonra Edgardo Donato Orkestrasına katıldı. Kısa kalmasına rağmen bu ikinci gruptan etkilendi, onun
çevikliği ve temposunun parlaklığı aklında yer etti.
1943’de Belgrano Radyo’sunda şarkıcı Francisco Fiorentino üçlüsüne döndü. Bir sonraki yıl daha
sonra karısı olan aktrist ve şarkıcı Maria Luisa Notar için aynı amaçla bir dörtlü oluşturdu.
Bu dörtlüde aynı seviyenin müzisyenleri olarak piyanoda Lalo Scalise, bandoneonda Gabriel Clausi
ve kemanda Antonio Rodio çaldı.
Sonunda, 1936’da “La orquesta de todos los ritmos” adını verdiği kendi orkestrasını kurdu. Şevk ve
neşeyle dans eden ve melodiler söyleyen dinleyiciler için polkalar, valsler, tangolar, foksrot’lar (dört
tempolu dans), pasadoble’lar (ritmik İspanyol dansı) ve ranchera’lar çalındı.
Onunki partiler ve balolarda çalması için tercih edilen bir orkestraydı çünkü düşük bütçeli bir grup
olma özelliğinin yanı sıra, bir diğer tropikal veya caz tarafından tamamlanmaya ihtiyaç duymayan bir
orkestraydı.
1937’de Odeon Şirketi onu özel sanatçı olarak ücretle istihdam etti ve 350’nin üzerinde parça
kaydederek bu ilişkiyi 34 yıl sürdürdü.
Roberto Roberto “Chato” Flores, kendisiyle 35 müzik parçası kaydettiği ilk vokalistiydi. Fakat göze
çarpan şarkıcı şüphesiz Armando Moreno’ydu, orkestraya üç değişik zamanda katılan “El niño
Moreno”. Bu takım tango hafızasında silinmez izler bıraktı. Onunla yaklaşık 200 bölüm kaydetti ve
Latin Amerika’ya, özellikle aşırı derecede sevildiği Colombiya’ya çeşitli geziler yaptı. Yıllar sonra
1965’de bu gümbürtüyü tekrar Peru’da kopardılar. Turları sırasında denenmiş şarkıcı Raúl Iriarte
katıldı. Kırklarda Miguel Caló Orkestra’sında önemli rol alma avantajı olan bu sonuncuydu.
Ayrıca vokalistlerden Ricardo Herrera, Fernando Reyes, Omar Quirós, Roberto Videla, José Torres,
Oscar Galán, Ernesto Falcón, Cruz Montenegro and Dorita Zárate onun orkestrasının sıralarından
geçti.
O, bir çok parça besteledi, aralarında şunlar göze batanlardır: Bir çokları arasında Enrique
Cadícamo tarafından tümü lirik olan, “Amigos de ayer”, “En la buena y en la mala”, “Iré”, “Llorar por
una mujer”, “Son cosas del bandoneón”, “Yo también tuve un cariño”, “Lagrimitas de mi corazón”,
“Tengo mil novias”; Roberto Escalada ile “Adiós, adiós amor” ; Rafael Tuegols ile “Café”; R.
Carbone ile “Como has cambiado pebeta”; Horacio Sanguinetti ile “Flor de lis”; Máximo Orsi ile
“Sandía calada”.
Ama hiç şüphe yok ki, en başarılı kayıt ve en çok satan Armando Moreno tarafından söylenen Tengo
mil novias” valsiydi.
Pichetti ekledi: “1944’de Armando Cupo grubuna piyanist ve aranjör olarak katılarak onun tarzını
ahenkli olarak değiştirme girişiminde bulundu, bandoneoncu Roberto Garza da aranjördü ve Omar
Murtagh da viyolonselle kontrbası değişimli kullanıyordu. Gerçekten de pek çok tango parçasını
dikkate değer bir yeterlikle icra ediyordu: “Naranjo en flor”, “La vi llegar”, “Luna llena”, “Y así nació
este tango” and “El africano”. Ama halk “Orquesta de todos los ritmos” u tercih etti ve 1946’da Cupo
ve Garza ayrıldıktan sonra dansa uygun tarza döndü, bu tarzı kariyerinin sonuna kadar korudu.
Daha zarif tango dinleyicileri onun tarzını küçümsediler ve onu yok saydılar. Ben ona saygı
duyuyorum çünkü yaptığı her şey profesyonel bir şekilde iyi yapılmıştı, hatta bu şeylerin kalitesini
düşük saysak bile. Ama her şeyden önce güzel, ahenkli sesiyle onunki iyi bir tango orkestrasıydı, ya
dinlemek için ya da tango müziğiyle dans etmek için…
todotango.com sitesinin izniyle
tangojean.net için çeviren Nur Alkış