Buenos Airesli Amelita Baltar
Piazzola’yı en iyi yorumlayan şarkıcı olarak kabul edilen Amelita Baltar’a İstanbul’da Cuarteto Porteno dörtlüsü eşlik edecek. Arjantin müziğinin, özellikle tangonun en önde gelen isimlerinden Baltar’ın sesinde tangonun doğum yeri olan Buenos Aires’in mahallelerini, yaşantısını, geleneklerini, halkının duygularını bulacaksınız, hissedeceksiniz.
”Bir şafak vakti Buenos Aires’te öleceğim / ölmesini bilenlerin saatinde / yaşamın bütün güzelliklerini / birlikte götürürcesine / sigaram, tangolarım, bu küçük veda şiirim / ve bir avuç hüzünle / omuzlarımda sabahın bir tül gibi örtüsü / önümde yarım kalan viski kadehim / ve sevgili ölüm bana ulaştığında / saat altıda / tam altıda Buenos Aires’te öleceğim…” Müziği Astor Piazzolla ve sözleri Horacio Ferrer’ e ait olan ”Balada Para Mi Muerte” Ölümüm İçin Balad adlı parçayı, yakıcı ve büyüleyici sesiyle Buenos Aires’ten Güney Amerika ve Avrupa sahnelerine taşıyan, şarkıcı Amelita Baltar olmuştu… Büyük usta Piazzolla’nın esin kaynağı ve hayat arkadaşı, tangonun en önde gelen şarkıcılarından ve tiyatro artisti Amelita Baltar, 2 Mart Salı günü saat 20.30’da Taksim Ministry Clup’ta Yapı Kredi Sanat Festivali 99 çerçevesinde bir konser verecek… Kendisine, bandoneonda Marcelo Mercadante, kemanda Pierre Blanchard, kontrbasta Roberto Tormo ve piyanoda Laurent Guanzioni’ den oluşan Cuarteto Porteno adlı bir dörtlü eşlik ediyor.
Amelita-Piazzola-Ferrer üçlüsü
Amelita Baltar’ın 38 yıllık başarı dolu bir sanat yaşamı var… Bunun büyük bir bölümünün Astor Piazzolla ve Horacia Ferrer beraberliğinden oluştuğu da bir gerçek.. Amelita-Piazzolla-Ferrer üçlüsünün ortaya koyduğu: Maria De Buenos Aires- Balada Para Un Loco-Balada Para Mi Muerte- Chiquilin De Bachin-La Bicicleta Blanca-El Gorda Triste gibi tipik ve gerçekten şiir, müzik ve yorum bakımından birer başyapıt olarak kabul edilen parçalar, Arjantin müziğinin ve tangonun temel taşları olarak kalacaktır.
1994 yılında Astor Piazzolla’nın anısına Astortango adlı bir albüm çıkaran Amelita Baltar, bugün eleştirmenlerce Piazzolla’yı en iyi yorumlayan şarkıcı olarak kabul edilmekte. Bu olguyu açıklarken sanatçı şöyle konuşuyor: ”Astor ile unutulmaz yıllar geçirdim (1968-1975), onunla birlikte çalışırken kendimi ‘Müzik Tarihine’ karışmış gibi hissediyordum.”
Asıl adı Maria Amelia Baltar olan sanatçı, müzik ve sahne kariyerine 1962 yılında Quinteto Sombras adlı folklor grubunun tek kadın sesi olarak başlar. 1966’da bu kentetin dağılışı ile bir üçlü ile ”Yedinci Gece” adlı TV programlarına ve Geleneksel Cosquin festivaline gene folk şarkıcısı olarak katılır. Gene bu yıllarda kaydettiği ilk uzunçaları ”Para Usted” Mar Del Plata plak festivalinde birinci ödüle layık bulunur.. ama Amelita’nın artistik yaşamının dönüm noktası 8 Mayıs 1968’de Buenos Aires Teatro Planeta’da başrolünü oynadığı Astor Piazzolla ve Horacio Ferrer’in ünlü Maria de Buenos Aires ”Buenos Aires’li Maria” adlı ”küçük opera” sı olacaktır.
İki solist 11 enstrüman ve koro için yazılan, iki perde ve sekiz tablodan oluşan müzikalin aynı yıl satışa çıkan plağını 1971’de Paris’te La Sorbonne’da bale olarak sahnelenmesi ve 1973 yılında da Japonya’da edebiyat ve müzik eleştirmenlerince ”Latin Kökenli Eserler Arasında” birinci olarak seçilmesi izler. Mistik, romantik ve trajik bir öykü ve müzik olarak nitelenen eserin iki yazarı (Astor Piazzolla ve Horacio Ferrer) Maria de Buenos Aires için ”operita” deyimini kullanırken bunu şöyle açıklamakta: ”İtalya operayı, Avusturya opereti İspanya ise zarzuela’yı yarattı. Bu da belki bizim ülkemize özgü bir deyim olarak yerleşir ve gelişir.”
1969 yılında Amelita-Piazzolla ve Ferrer üçlüsünün tango kökenli özgün bir yapıtı daha Arjantin’de heyecan uyandırır: ”Balada Para Un Loco” Bir Deli İçin Balad. Amelita Batar’ın yarın akşamki konserinde yer alan parçada ”Sıradan, alışılagelmiş halleri olan bir kadın yoldaki insanlar arasında, melek gibi, parıldayan ve çılgın görünüşlü bir adam gördüğünü sanır. Erkek onu dansa davet eder ve dans ederken Buenos Aires şehri üzerinde uçarlar. Kadın için bu olay erkekteki deliliğin ona bulaşması, ona âşık olması, yaşamın romantik yönünü ve sevginin coşkunluğunu öğrenmesidir. Erkek ona ‘Beni böyle delicesine, delicesine sev.. yaşayacağımız aşkların ve yeniden dünyaya gelmenin büyüsüne kapılalım’ der.” 1969 ve 1970 yıllarında Piazzolla ve topluluğu ile birlikte olan Amelita Baltar, Teatro Reginada konserler verdi, 1972’de gene Piazzolla’nın Conjunto 9 orkestrası ile Carracas’ta ”Yeni Dalga Festivali” ne katıldı. 1973 yılında Susana Rinaldi ve Mariquena Monti ile birlikte ”3 Kadın İçin Şov” adlı müzikalde yer aldıktan sonra radyo ve televizyon çalışmaları için Paris’e döndü. Bundan sonraki yaşamında Paris ve Buenos Aires arasında adeta mekik dokuyan sanatçı sayısız etkinliklere katılır.
İstanbul konserinin repertuvarı
1978’de sanatçının Brezilya’da, Nostalgicos adlı albümü yayımlanır, 1979’da ise Los Angeles’ın ünlü” Coconoot Grove’un da sahne alır. 1988’de düzenlemelerini Oscar Cardoza’ nın yaptığı Como Nunca adlı albüm kaydı gerçekleşir, 1993 yılında Compartiendo adlı bir oyunu Buenos Aires’teki Mozart kahvesinde oynar ve ardından bir seri konser verir. 1994’te Astor Piazzolla’ya adadığı bir disk kaydı yapar ve 1996’da Brezilya’da Stagium Balesi’nde gösteriye katılır. Arjantin müziğinin, özellikle tangonun en iyi isimlerinden olan Amelita Baltar’ın sesinde tangonun doğum yeri olan Buenos Aires’in mahallelerini, yaşantısını, geleneklerini, halkının duygularını bulacaksınız, en azından hissedeceksiniz. Sanatçının İstanbul konseri repertuvarında ise Chiquilin De Bachin, Che Tango Che, Balada Para Un Loco, Anos De Soledad, El Gordo Triste, Balada Para Mi Muerte gibi Piazzolla besteleri yanında Mariano Mores’in Griselle adlı tangosu da yer almakta. Bununla birlikte tıpkı Paris konserlerinde olduğu gibi, araya Cambalache, Malevaje gibi Discepolo tangolarını da sıkıştırması, Che Tango Che ve Balada Para Un Loco adlı temaları Fransızca metinleriyle seslendirmesi kanımızca beklenen olasılıklar arasında.
FEHMİ AKGÜN
Cumhuriyet Gazetesi 28.02.1999